ความรู้สึกทางเพศ (การตอบสนองทางเพศ) มี 4 ระยะ คือ
1.ระยะตื่นเต้น ( excitement )
2.ระยะกระสัน ( plateau )
3.ระยะจุดสุดยอด ( orgasm )
4.ระยะฟื้นตัว ( resolution )
ในเพศชาย
การตอบสนองทางเพศจะมีลักษณะที่สามารถถึงจุดสุดยอดได้เกือบทุกครั้งของการตอบสนองทางเพศ แต่มีการถึงจุดสุดยอดได้เพียงครั้งเดียว
ในเพศหญิง
การตอบสนองทางเพศจะมี 4 ลักษณะ คือ
1.ความรู้สึกทางเพศขึ้นถึงจุดสุดยอดเร็วมาก
2. ลักษณะนี้เหมือนกับเพศชาย มีการถึงจุดสุดยอดเพียงครั้งเดียว
3.ลักษณะนี้มีการถึงจุดสุดยอดหลายครั้ง
4.ลักษณะนี้ ฝ่ายหญิงไม่มีการถึงจดสุดยอดเลย
การตอบสนองทางเพศ (ร่างกาย)
1.ระยะตื่นเต้น (รักร่วมสุข)
เป็นระยะแรกของการมีอารมณ์ทางเพศ มีหัวใจเต้นเร็ว มีการตึงตัวของกล้ามเนื้อทั่วร่างกาย
-ฝ่ายชาย องคชาตขยายโตขึ้นและแข็งขึ้น ผิวหนังของพวงอัณฑะหนาขึ้น ลูกอัณฑะยกตัวหนาขึ้น
-ฝ่ายหญิง เต้านมมีเลือดคั่งมากขึ้น ขนาดเต้านมโตขึ้น หัวนมลุกชันขึ้น ส่วนอวัยวะเพศมีการเปลี่ยนแปลง คือ แคมเล็กขยายโตขึ้น ช่องคลอดมีน้ำเมือกออกมา มดลูกยกตัวสูงขึ้น
ระยะนี้มีความสำคัญมากในชีวิตเพศสัมพันธ์ เพราะเป็นช่วงเวลาที่แตกต่างกันอย่างมาก อาจใช้เวลาไม่ถึงนาทีจนถึงหลายชั่วโมง ถ้าคู่รักสามารถมีความรักกันได้นานในช่วงนี้ จะเป็นอะไรที่วิเศษมาก แต่ถ้าให้ความสำคัญน้อย แต่ไปให้ความสำคัญของจุดสุดยอดอย่างเดียว ก็จะทำให้ความรักความผูกพันไม่มีความสมบูรณ์เท่าที่ควร ความหมายของ make love น่าจะเป็นช่วงนี้นั้นเอง
2.ระยะกระสัน
เป็นระยะที่มีความเสียวทางเพศสูงคงที่ และพร้อมจะถึงจุดสุดยอด ฝ่ายหญิงมีความพร้อมที่ต้องการให้ฝ่ายชายสอดอวัยวะเพศแล้ว และฝ่ายชายก็มีความต้องการเช่นกัน ระยะนี้เป็นระยะสั้นไม่เกิน 3 นาที
-ฝ่ายหญิง ช่องคลอดส่วนนอก ( 1 ส่วน 3 )หดรัดตัวแคบลง ช่องคลอดส่วนบนยืดยาวขึ้น ต่อมปากช่องคลอดสร้างน้ำเมือกออกมา เพื่อช่วยหล่อลื่น
-ฝ่ายชาย องคชาตแข็งตัวเต็มที่ มีน้ำเมือกใสไหลเยิ้มออกมาจากปลายอวัยวะเพศ ซึ่งสร้างจากต่อมสร้างเมือก เพื่อช่วยหล่อลื่นเช่นกัน
ปัญหาของการมีเพศสัมพันธ์ในช่วงนี้ คือ ฝ่ายชายมาถึงระยะนี้เร็วกว่าฝ่ายหญิง ขณะที่ฝ่ายหญิงใช้เวลานานกว่าที่จะมาถึงระยะกระสัน ดังนั้นถ้าฝ่ายชายสอดใส่องคชาตเร็ว ฝ่ายหญิงอาจเจ็บถ้าน้ำหล่อลื่นยังไม่มีเพียงพอ และทำให้ฝ่ายหญิงมีโอกาสถึงจุดสุดยอดยากขึ้น
3.ระยะจุดสุดยอด
เป็นระยะที่มีความรู้สึกทางเพศขึ้นจุดสุดยอด มีการเกร็งกระตุกของกล้ามเนื้อทั่วร่างกาย ครั้งละ 1-2 วินาที จำนวน 1-5 ครั้ง แต่จะมีความแรงมากที่สุดในครั้งแรก
ในหญิง มีการบีบรัดตัวของช่องคลอดส่วนนอก ช่องทวารหนัก และมดลูก
ในชาย มีการบีบรัดตัวของท่อปัสสาวะ ท่อนำเชื้อ ต่อมลูกหมาก ต่อมอื่นๆ และทวารหนัก
ในระยะจุดสุดยอด ที่มีความรู้สึกพอใจ และมีความสุขนี้ เกิดจากความรู้สึกในสมอง ซึ่งยังไม่มีการอธิบายชัดเจนว่ามีกลไกอย่างไร
ความสำคัญของระยะนี้คือ ฝ่ายชายนั้นส่วนมากสามารถถึงจุดสุดยอดเกือบร้อยทั้งร้อย ไม่ว่าในสภาวะใดๆ แต่ในฝ่ายหญิงนั้น ถ้าไม่มีการกระตุ้นความรู้สึกทางเพศจนถึงระยะกระสัน และฝ่ายชายถึงจุดสุดยอดเร็วเกินไป ก็จะทำให้ฝ่ายหญิงไม่สามารถถึงจุดสุดยอดได้ ดังนั้นฝ่ายชายควรทราบว่า ฝ่ายหญิงถึงจุดสุดยอดหรือไม่ ซึ่งสามารถทราบได้จากการแสดงออกหรือถามฝ่ายหญิงโดยตรง ถ้าฝ่ายหญิงยังไม่ถึงจุดสุดยอด ฝ่ายชายยังสามารถขยับอวัยวะเพศร่วมเพศต่อไปได้อีกระยะหนึ่ง เพราะอวัยวะเพศชายยังแข็งพอที่ยังใช้งานได้ ยกเว้นคู่รักใช้การหลั่งข้างนอกเป็นวิธีคุมกำเนิด
ในกรณีที่อวัยวะเพศอ่อนตัวไม่สามารถร่วมพศต่อได้ เช่น ใช้นิ้วกระตุ้นปุ่มกระสันหรือสอดใส่กระตุ้นในช่องคลอด หรือไม่ก้อรอให้ฝ่ายชายพ้นระยะพักฟื้นแล้ว เริ่มการกระตุ้นอารมณ์ทางเพศในรอบใหม่ ซึ่งใช้เวลาอย่างน้อย 5- 10 นาที การร่วมเพศรอบที่ 2 ฝ่ายชายจะมีควมอดทนในระยะกระสันได้นานกว่าครั้งแรก
ในหญิงสามารถถึงจุดสุดยอดหลายครั้งได้ ถ้าฝ่ายชายไม่ถึงจุดสุดยอดเร็วเกินไป ส่วนฝ่ายชายไม่สามารถเกิดการถึงจุดสุดยอดหลายครั้ง
4.ระยะฟื้นตัว
ร่างกายกลับสู่สภาพปกติ ทั้งอวัยวะเพศ เต้านม และระบบหัวใจหลอดเลือด ในหญิงที่ไม่ถึงจุดสุดยอดจะไม่มีการบีบขับเลือดที่คั่งในอุ้งเชิงกราน ทำให้ระยะฟื้นตัวช้า ทำให้รู้สึกไม่สบายที่ที่บริเวณท้องน้อย ซึ่งอาจทำให้อารมณ์ค้างได้
หน่วยวิจัยอนามัยการเจริญพันธุ์และงานวางแผนครอบครัว
ภาควิชาสูติศาสตร์นรีเวชวิทยา
คณะแพทย์ศิริราชพยาบาล
โทรศัพท์ 02-4194736-7 โทรสาร 02-4129868